2019 Yılı Aralık ayında Uzak Asya’da (Çin’de) başlayarak 2020 Yılı Mart ayından bu yana ülkemizi de etkilemeye başlayan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından Pandemi ilan edilen COVID-19 Koronavirüs nedeni ile sosyal ve ekonomik yaşam, sokağa çıkma ve seyahat yasakları ile geçici olarak askıya alınmıştı.
Sosyal ve ekonomik yaşamın geçici olarak askıya alınması yetki alanımızdaki ilçelerin (Soma ve Kırkağaç) iş yaşamını da olumsuz etkilemiş, üyelerimizin de dahil olduğu işletmeler ya kapalı kalmış ya sınırlı çalışma süreleri ile üretim ve hizmete devam etmişti.
Bu süreçte tedarik zinciri bozuldu, müşteri kayıpları yaşandı, stoklardaki mallar likidite edilemedi, çalışanlar işyerlerine gelemedi, üretim durdu, insan hareketleri durdu, tüketim sadece gıda ve zorunlu ihtiyaçlar ile sınırlandı, ticari yaşam durma noktasına geldi.
Üyelerimizin bu süreçte gördükleri ekonomik hasarın tespit edilmesi, ihtiyaç ve beklentilerinin araştırılması ve bu ihtiyaç ve beklentilerin karşılanabilmesi için Soma TSO olarak üstlenebileceğimiz sorumlulukların belirlenerek ekonomik hasarın yarattığı kayıpların telafisi için ivedilikle harekete geçilmiştir.
Araştırma yöntemi; Soma TSO Yönetim Kurulu tarafından web sitesi (www.somatso.org.tr) üzerinden online katılıma açık olarak 16 sorudan oluşan anket her bir üyeye aynı zamanda SMS yolu ile bildirilerek tüm üyelerin görüş bildirmesine olanak sağlanmıştır. Tüm üyelerimizin bilgisayar veya kişisel GSM telefonları ile ankete ulaşımı sağlanmıştır.
Anında erişim ile uygulanan anket yöntemi ile elde edilen veriler her bir soru ve bu soruları oluşturan alt konular bazında % değer olarak hesaplanarak anket sonucunu (- / +) 2 yanılma toleransı ile sonuçlar genel için geçerli kılınmıştır.
Anket sonuçlarımıza baktığımızda Faaliyet gösterilen sektörlerde Kömür ve Nakliye, Hizmet Danışmanlığı, Ticaret, Parekende, Damper İmalatı, Perakende Satış, Kırtasiye , Gıda, İnşaat, Madencilik, Yiyecek ve İçecek Hizmet Sektörü, Konfeksiyon, Zeytinyağı üretimi, Turizm, Kömür Ticareti, Tekstil, Bilişim ve Hizmet Sektörü alanları doldurulmuştur. İnşaat sektörü tercihi en fazla olmuştur.
İşletmelerin Yarısından Fazlası Kısa Mesai Uygulamasına Gitti
Soma ve Kırkağaç’ta faaliyet gösteren anket katılımcılarından yüzde 30’u “İşletme Faaliyet durumunuz nedir?” sorusuna “faaliyetlerini durdurduk” cevabını verirken, %20’si işletme faaliyetlerine devam ettiklerini, kalan yüzde ellisi de “işletmelerde de faaliyetleri kısmen durdurdukları cevabını vermişlerdir.
İşletmelerin Yüzde 53,13 kısa mesai uygularken, yüzde 46,87’si kısa mesai sistemini kısmen uygulamış ya da uygulamamıştır.
Dönüşümlü mesai uygulamasını ise işletmelerin yüzde 34,55’si uygularken, yüzde 60’ı uygulamamış, yüzde 5,45 ‘i de kısmen uygulamıştır.
Bölgemizde Pandemi Sürecinde İşletmelerin Yarısı Kapalı Kaldı
Anket sonuçlarına göre Soma ve Kırkağaç’ta işletmelerin %54,84’ü belirli günler kapalı kalırken, yüzde 45,16’sı da, kısmen ya da belirli günler kapalı kaldığı tespit edildi.
İşletmelerin yüzde 35,90’ı işletme faaliyetlerine devam ederken, yüzde 68,71’i de işletme faaliyetlerini durdurmuş ya da kısmen devam etmiştir.
Anket Sonuçlarına göre pandemi sürecinde işletmelerin sadece yüzde 7,69’unun tam kapasite çalıştığı ortaya çıkmıştır. İşletmelerin yüzde 48,72’si kapasitelerini düşürürken, yüzde 11,54’ü de kısmen kapasiteyi düşürmüştür.
Ankette ortaya çıkan bir diğer önemli sonuçta işletmelerin sadece yüzde 32,05’i siparişleri karşılayabilmiştir.
Anket katılımcıları: “Çalışanların yarısından fazlası ücretsiz izne ayrıldı”
Ankete katılan firma yetkililerinden yüzde 53,45’i işletme personeline ücretsiz izin verdiğini belirtirken, yüzde 31,03’ü de personeline ücretli izin verdiğini, anket katılımcılarından yüzde 39,66’ısı işletme personelini tam kadro çalıştığını ifade etmişlerdir.
Cirolarda ciddi düşüşler oldu
Ankette yer alan “Pandemi sürecinde işletmenizde ciro kaybı yaşadınız mı sorusuna” anket katılımcılarından yüzde 35,51’i ciro kayıplarının %50 ve altında olduğu cevabını verirken, yüzde 64,47’si de işletmenin ciro kaybı %50’den fazla olduğu cevabını verdiler.
Bu sonuca göre Soma ve Kırkağaç ilçelerinde ciro kaybı yaşayan işletmelerin ciro kayıplarının fazla olduğu görülmektedir.
İşletmeler sabit giderlerini karşılamakta zorlandı
Ankette ortaya çıkan bir diğer önemli sonuca göre de işletmelerin sabit giderlerini karşılayamadıkları görülmektedir. Ankete katılanlardan yüzde 29,87’si kira, enerji faturaları vb. sabit giderlerini karşılayamadıklarını belirtirlerken, yüzde 48,05’i karşılamakta zorlandıklarını yüzde %22,08’i de karşılayabildiklerini belirtmişlerdir.
Anket sonuçlarına göre, çalışan ücretleri, vergi, sosyal güvenlik vb. resmi ödemeler, mal ve hizmet ödemelerini karşılamakta zorlanan işletmelerin sayısı daha fazladır. Çalışan ücretlerini işletmelerin yüzde 60,95’i, vergi, sosyal güvenlik vb. resmi ödemeleri yüzde 44,16’sı, mal ve hizmet alım ödemelerinin de yüzde 51,95’i ödemeleri karşılamakta zorlanmaktadır.
İşletmelerin Nakit Kredi İhtiyaçları Dikkat Çekiyor
Anket sonuçlarına bakıldığında, katılımcıların yüzde 33,40’ı işletmelerinin 100 bin Lira nakit sermayeye ihtiyacı olduğunu belirtirken, Katılımcıların yüzde 12,96’sı da 50 bin lira nakit ihtiyacı içinde olduklarını beyan etmişlerdir.
İşletmelerin ihtiyaç duyduğu kredi kolaylığına ilişkin de ankete katılanlardan yüzde 26,42 düşük faizli kredi, yüzde 25,91’i 6 ay geri ödemesiz kredi, yüzde 23,83’i kefilsiz kredi, yüzde 21,24’ü teminatsız kredi ve yüzde 2,59’u da 3 ay geri ödemesi kredi ihtiyacı içinde olduklarını beyan etmişlerdir.
Kredi ihtiyaçları karşılanmalı
İlgili kredi türleri ihtiyaçlarına göre bölgemizde çalışmalar yapılmalı, gerek kamu gerekse özel bankalar ile ilgili kuruluşlar kredi ihtiyaçlarına cevap vermelidir.
Vergi ödemelerinde muafiyet bekleniyor
Anket sonuçlarına göre, katılımcıların yüzde 37’si pandemi sürecinde vergi, SGK vb. ödemelerinde muafiyet getirilmesini beklemektedir.
Faturalarda ertelenme talebi dikkate alınmalı
Ayrıca anket katılımcılarının yüzde 36,62’si tesis-kira giderleri desteği, yüzde 28,87’si Enerji Giderleri faturalarının ertelenmesini, yüzde 17,61’ide su giderleri faturalarının ertelenmesini ve son olarak yüzde 16,90’ı da iletişim giderleri faturalarının ertelenmesini talep etmektedir.
Meslek elemanı ve teknik personel ihtiyacı dikkat çekiyor
İnsan Kaynakları İhtiyaçlarına yönelik sorulara da katılımcıların yaklaşık yüzde 40’ı, Teknik Personel, meslek elemanı ihtiyacı duyduklarını dile getirmişlerdir.
Bu konuda da meslek liseleri ile meslek yüksek okulları çalışmalar yapmalı ihtiyaçları belirlemelidir.
İşletmelere pazarlama desteği verilmeli
Ankete katılanlardan yüzde 80’i işletmelerinin yurt içi pazarlama çalışmalarına ihtiyaç duyarken, yüzde 20’si de yurt dışı pazarlama konusunda destek ihtiyaçları olduklarını belirtmişlerdir. Bölgemizde firmalar için yurt içi ve yurt dışı pazarlama çalışmalar yapılmalı bölge tanıtımı için gerek sanayi ve enerji ürünleri gerek de tarım ve tekstil ürünlerinin pazarlanması konularında adımlar atılmalıdır.
Genel olarak anket sonuçlarına baktığımızda ise; yaşanan pandemi sürecinde Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ve tüm bakanlıklarımızın da yoğun çalışmaları sonucunda birçok destek, kredi öteleme, ödeme kolaylıkları, kısa çalışma ödeneği vb. destekler Kobilerimize ve esnafımıza sağlanmıştı.
Şu an hala devam etmekte olan Normalleşme sürecinde de esnafımızın ve Kobilerimizin faturalarını, kiralarını, kredi, vergi, SGK vb. borçlarını ödeme zorluğu yaşadığı da bir gerçektir.
Bizler Soma Ticaret ve Sanayi Odası olarak tüm üyelerimizin ticari hayatlarını sürdürebilmesi için bu dönemde banka ödemelerinin, (çek, senet, dönem faizi, kredi vs.) tüm vergi ödemelerinin, devlete yapılacak tüm ödemelerin vs. faizsiz olarak bu süre içinde ertelenmesini, bu dönemde de ödemesiz ve faizsiz kredi desteğinin verilmesini, kısa çalışma ödeneğinin devam etmesini talep ediyoruz.
Son olarak ; Torba Yasa Kanununda çıkacak olan aflar ve yapılandırmalar, faizlerin silinecek olması, sağlanacak ödeme kolaylıkları üyelerimizi rahatlatacaktır. Ancak bunun yanı sıra düzenli ödeme yapan üyelere de teşvik indirimlerinin gelmesi ödemelerin düzenli yapılmasının devamını temin için önemli bir adım olacağı kanaatindeyiz.
Anket sonuçlarına ilişkin grafiklere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
PANDEMİ DÖNEMİNDE SOMA VE KIRKAĞAÇ’TA EKONOMİK HASAR ARAŞTIRMASI SONUÇ GRAFİKLERİ